علت كمردرد چيست؟

كمر درد يكى از شايع ترين مشكلاتى است كه انسان همواره با آن مواجه بوده است. حدود سه چهارم مردم در زمانى از عمر خود حداقل يكبار دچار كمر درد مى شوند و يكى از علل شايع مراجعه بيماران به پزشكان ارتوپدى - جراح مغز و اعصاب مى باشد. از شايعترين علل ناتوانى و عدم حضور در كار در افراد جوان و ميانسال به شمار مى رود. هر ساله هزينه هنگفتى براى تشخيص درمان وعدم حضور در كار بيماران مبتلا به كمر درد در جوامع مختلف صرف مى شود.

كمردرد حاد و مزمن

زندگى ماشينى و عدم تحرك بدنى يكى از عواملى است كه باعث استعداد ابتلا به كمر درد مى شود. كمر درد ممكن است حاد يامزمن باشد. كمر درد حاد معمولا ۴ تا۶ هفته طول مى كشد. در مواردى نيز درد طولانى مدت ادامه مى يابد و حتى در مواردى ممكن است تمام طول عمر فرد ادامه يابد. در مواردى از دردهاى مزمن حملات درد حاد نيز اضافه مى شود.

ظهور كمردرد

كمر درد به اشكال مختلف ظاهر مى شود. ممكن است ناگهانى و شديد باشد يا به صورت مبهم. درد كمربا حركات بدن و يا با عطسه و سرفه به وجود مى آيد. ممكن است همراه با بى حسى در پاها نيز باشد. درمان صحيح دردكمر از اهميت زيادى برخوردار است و در صورت تداوم دردكمر معمولا نياز به مراجعه به پزشك است.

علايم كمردرد

در صورت وجود هر يك از علايم زير نياز به مراجعه فورى به پزشك مى باشد: دردى كه به شدت تشديد يابد. دردى كه باعث اختلال در فعاليت هاى روزمره است. وجود علايم بالينى شديد، ضعف يا بى حسى در ناحيه پاها، اختلال در كنترل ادرار و مدفوع.

عوامل فيزيولوژيكى كمردرد

علل زيادى براى ايجاد دردكمر وجود دارد كه براى درمان مناسب بايستى منشا درد شناخته شود. كمر از قسمتهاى مختلفى تشكيل شده است. استخوان هاى ناحيه كمر يا ستون مهره باعث حفاظت و حمايت مى شود. شامل ۳۳ مهره است، بين دو مهره مجاور فضاى ديسك وجود دارد كه مانند يك بالشتك يا جاذب ضربات عمل مى كند. هر ديسك شامل يك قسمت محيطى مشابه تاير است و يك قسمت مركزى ژله اى دارد. مهره و ديسك به همراه يكديگر يك تونل حفاظتى درست مى كنند كه نخاع و ريشه هاى عصبى را در برمى گيرند كه اين اعصاب از سوراخ هاى بين مهره اى خارج مى شوند و به قسمت هاى مختلف بدن مى رسند.

كمر همچنين داراى عضلات رباط ها، تاندون ها و عروق مى باشد. عضلات نسوج رشته اى هستند كه باعث تامين حركت مى شوند. رباط ها شامل الياف مويى انعطاف پذيرى هستند كه استخوان ها را به يكديگر مى چسبانند و تاندون ها مسوول اتصال عضلات با استخوان ها هستند . عروق خونى مسوول تغذيه رساندن هستند. كمردرد ممكن است ناشى از آسيب به هر كدام از اين قسمت ها باشد. آسيب به نسوج نرم يعنى عضلات تاندون و رباط باعث كشيدگى يا پارگى مى شود. كه معمولا آسيب جدى تلقى مى شوند. ولى آسيب به استخوان اعصاب يا عروق جدى تر تلقى مى شود. همچنين پارگى يا شكاف در لايه خارجى ديسك اجازه مى دهد كه قسمت مركزى به بيرون زده شود كه هر كدام از اين آسيب ها ممكن است درد يا التهاب ايجاد كند.

علل كمر درد

علل زيادى باعث كمردرد مى شود كه اين شامل وضعيت هاى غير صحيح و يا مكانيك بر بدن مى باشد. براى مثال ايستادن براى دوره هاى طولانى مدت يا نشستن غير صحيح ممكن است كمر درد ايجاد نمايد. بعضى ازورزش ها نيز ممكن است باعث آسيب كمر شوند. كمر درد اغلب با بلند كردن اجسام سنگين يا حركات قدرتى خم شدن يا چرخيدن و يا پوزيشن هاى بدجور همراه است. ممكن است يك ضايعه در كمر وجود داشته باشد ولى تا زمانى كه يك حركت پرفشار باعث تشديد آن شود مشخص نگردد. علل ناشايع ولى وخيم كمر درد عبارتند: از عفونت ها، تومور يا شكستگى ها در اين موارد اغلب درد شديد و حتى در موقع استراحت و خواب نيز ادامه دارد و در مواردى همراه با تب و كاهش وزن و يا بيمارى هاى زمينه اى مثل پوكى استخوان است. بيمار بايستى درد را مورد توجه قرار دهد و در مواردى كه درد ادامه مى يابد به پزشك مراجعه نمايد.

بعضى از مواردى كه به طور شايع باعث درد كمر مى شوند عبارتند از:

كشيدگى يا پارگى:

به دنبال يك سقوط ناگهانى، تصادف اتومبيل يا آسيب ورزشى ممكن است اتفاق بيفتد. حتى در مواردى با بلند كردن يك جسم خيلى سنگين. در اين موارد رباط ها ،تاندون ها يا عضلات ممكن است بيش از حد كشيده شو د يا پاره شود. التهاب نسجى باعث ايجاد درد، حساسيت به لمس و خشكى مى شود كه به دنبال بى حركتى مثلا موقع بيدار شدن از خواب شديد تر است.

چاقى:

ستون مهره مسوول حمل قسمت زيادى از وزن بدن است. وزن زياد باعث ايجاد فشار و استرس بر كمر به خصوص قسمت پايين كمر مى شود. علاوه بر اين چاقى باعث تشديد مواردى چون پوكى استخوان، ساييدگى مفصل و ساير بيمارى هاى موجود در ستون مهره نيز مى تواند بشود.

افزايش سن:

باعث ضخامت رباط ها و كم آب شدن ديسك مى شود. اين تغييرات مى تواند باعث اختلالاتى شود كه فشار بر اعصاب ستون مهره وارد كند و علايمى چون درد، بى حسى يا ضعف ايجاد نمايد. بيمارى استحاله اى ديسك بين مهره اى مثالى از تغييرات وابسته به سن در ستون مهره است. با مرور زمان ممكن است ديسك ساختمان و عملكرد طبيعى خود را از دست بدهد. سايش و پارگى در قسمت محيطى ديسك مى تواند باعث بيرون زدگى ديسك و درد شود. در مواردى با وجود پارگى ديسك، آزاد شدن مواد شيميايى باعث تحريك ريشه عصبى و درد در سرتاسر پا مى شود. 

درمان

برای برطرف كردن كمردرد، به پشت بخوابید، یك بالش زیر زانوهایتان قرار دهید. (در حالی كه زانوهایتان را جمع كرده اید). این طریقه خوابیدن فشار را از كمر شما بر می دارد. درمان اصلی همه كمردردها كم كردن فعالیت است. البته این كاهش فعالیت همان طور كه قبلاً گفته شد فقط برای چند روز پیشنهاد می شود و پس از آن با نرمش های مخصوص پایین كمر و «عضله چهار سر ران» می توان كمردرد را درمان كرد.

در اولین روزها برای كاهش التهاب می توان از یخ در موضع درد استفاده كرد و بعد از چند روز می توانید از گرمای موضعی كمك بگیرید تا انقباض مقاوم عضلات را برطرف كنید. همچنین داروهای ضد التهاب مثل ایبوبروفن، كتو بروفن و ناپروكسن در بر طرف كردن درد و التهاب مؤثر هستند. اگر یك دارو اثر نكرد، نوع دیگری از دارو را مصرف كنید؛ زیرا افراد مختلف نسبت به داروها عكس العمل متفاوتی دارند. به خاطر داشته باشید كه داروهای ضد التهاب را حتماً همراه غذا میل كنید تا باعث ایجاد زخم معده شما نشوند.

داروهای جدید و گران قیمت « ویوكس» و « سلیركس» بهتر از داروهای قدیمی عمل نمی كنند ولی تحریكات معده در آنها كمتر است و به طور كلی برای درمان دردهای طولانی مدت و در افرادی با سابقه زخم معده مصرف می شوند.

استامینوفن نمی تواند كمك به رفع التهاب كند. ولی می تواند درد را بر طرف سازد. هم چنین بر روی معده نیز اثری ندارد. استامینوفن بی خطرترین دارو در درمان های طولانی مدت است ولی نباید بیش از 2 تا 3 هزار میلی گرم در روز مصرف شود؛ زیرا مصرف زیاد دارو ، كبد  را تحت تأثیر قرار می دهد.

داروهای شل كننده عضلات توصیه نمی شوند؛ زیرا بر كاهش درد كمر تأثیری ندارند

از هر 10 نفر بزرگسال 6 نفر آنها مبتلا به كمردرد مي‌شوند. فردي كه دچار كمردرد مي‌شود نسبت به ساير بيماري‌ها ممكن است روزهاي بيشتري از كار غيبت نمايد. در خيلي از موارد، درد كمر تنها يك هفته طول مي‌كشد اما در بسياري از افراد مشكل درمان مي‌شود. در تعداد كمي از افراد، درد كمر به طور دائم باعث ناتواني طولاني‌مدت مي‌شود. درد كمر معمولاً توسط تخريب بخش كوچكي از ليگامان‌ها و عضلات كمر ايجاد مي‌شود.بخش تحتاني كمر معمولاً نسبت به اين مشكلات آسيب‌پذيرتر مي‌باشد. چون اين بخش وزن بيشتر بدن را تحمل كرده و تحت فشار دائمي ناشي از حركاتي مثل خم شدن و تحرك است. در موارد كم، درد كمر ممكن است ناشي از اختلالات زمينه‌اي مثل افتادگي و بيرون‌زدگي ديسك در نخاع باشد.

پيشگيري از درد كمر

بسياري از افراد درد كمر را گاهي در زندگي‌شان تجربه كرده‌اند. اما در خيلي از موارد مي‌توان از آن اجتناب كرد. كمردرد ممكن است ناشي از وضعيت بد نشستن، ضعف عضلاني شكم يا كمر و كشيدگي ناگهاني عضلات باشد. شما مي‌توانيد وضعيت خود را با پوشيدن كفش راحت، نشستن و ايستادن صحيح و انتخاب صحيح تشك خواب خود، بهبود ببخشيد.ورزش منظم موجب كشش عضلات شكم و پشت شده و كاهش اضافه وزن فشار را از روي مفاصل و عضلات برمي‌دارد. دانستن اين موضوع كه چگونه فعاليت‌هاي فيزيكي خود را به طور صحيح انجام دهيم، شامل اينكه چگونه وسايل و اجسام را بلند و حمل كنيم مي‌تواند به پيشگيري از كمردرد كمك كنند از پزشك خود و يا فيزيوتراپ بخواهيد به شما ياد دهد كه چه ورزش‌هايي انجام دهيد و هنگام انجام اين كارها چه وضعيتي داشته باشيد و چه رژيم غذايي مصرف كنيد.

دلايل كمردرد چيست؟

كمردرد ممكن است ناگهان شروع شده و يا تدريجي باشد. كمردرد حاد، اغلب با صدمات فيزيكي به دنبال بلند كردن وسايل سنگين و يا فعاليت‌هايي مثل حفر چاه و يا كار كردن در باغ ايجاد مي‌شود. درد معمولاً به علت كشيدگي عضلات و يا رباط‌ها ايجاد مي شود. صدمات ممكن است با فعاليت كردن تشديد شوند. در خيلي از موارد، علايم طي 2 تا 14 روز برطرف مي‌شوند.درد كمري كه پايدار باشد ممكن است با تغيير وضعيت بهتر شود. درد ممكن است با فشارهاي عاطفي و تنش و استرس بيشتر شود. هنگام بارداري نيز ممكن است درد بيشتر شود. زيرا مادر باردار بايد اضافه وزن ناشي از بارداري و جنين را تحمل كند همچنين به علت تأثيرات هورموني رباط‌ها نرم‌تر مي‌شوند دليل ديگر كمردرد افتادگي و يا ديسك كمر است كه به دليل فشارهاي اعصاب نخاعي و يا طناب نخاعي ايجاد مي‌شود. درد كمر در اين كمردردها ممكن است ناگهاني باشد و يا تدريجي شروع شود و همراه با سياتيك مي‌باشد كه در اين صورت درد در پشت يك يا هر دو پا احتمال مي‌شود.كمردرد دائمي ممكن است همراه با اختلالات مفصلي باشد. در افراد بالاي 45 سال شايع‌ترين علت كمردرد استئوآرتريت است، در حاليكه در افراد جوان‌تر ممكن است در اثر اسپونديلت انكلوزان است كه معاصل نخاعي را تحت تأثير قرار مي‌دهد.در موارد كمتر شايع، كمردرد ناشي از اختلالات استخواني مثل بيماري پاژت استخوان و يا سرطان استخوان و يا سرطان‌هايي كه به استخوان‌ها هم دست‌اندازي كرده‌اند و ممكن است ايجاد شود. در بعضي موارد، اختلالاتي كه ارگان‌هاي داخلي را تحت تأثير قرار مي‌دهند مي‌توانند موجب ايجاد درد در كمر شوند. مثل اختلالات مربوط به دستگاه تناسلي زنان بيماري‌هاي التهابي و عفونت‌هاي سيستم ادراري مثل پروستاتيت.

علايم كمردرد چيست؟

دردكمر مي‌تواند به شكل‌هاي مختلف باشد. شما ممكن است احساس: • درد تيز در يك ناحيه از كمر • در بسياري از موارد، درد شديد در ناحيه كمر و باسن كه با نشستن شديد شده و با ايستادن بهتر مي‌شود. • Stiffness و درد هنگام خم شدن • درد در ناحيه كمر كه باسن و پاها كشيده شده و گاهي همراه با كرختي و سستي است. درد كمر كه همراه با كاهش وزن باشد و يا همراه با اشكال در كنترل روده و مثانه ممكن است به دنبال اختلالات جدي زمينه‌اي است. و در صورتي كه اين علايم پيشرفت كرد بايد فوراً با پزشك خود مشورت كنيد.

چه بايد كرد؟

در بسياري از موارد، شما مي‌توانيد با استفاده از داروهاي از بين برنده درد، كمردرد خود را از بين ببريد. اگر درد از بين نرفت ممكن است توسط پدهايي كه آن را توسط آب داغ گرم كرده‌ايد ودر پشت خود قرار مي‌دهيد درد را تسكين بدهيد. اگر درد شديد است، ممكن است با استراحت در بستر راحت‌تر شويد. اما نبايد بيش از 2 روز در بستر استراحت كنيد. حركت كردن را به محض آمادگي آغاز و به تدريج به فعاليت‌هاي روزمره و طبيعي خود برگرديد. اگر درد شديدتر شد و يا هنوز باقي ماند و اجازه حركت كردن به شما را نداد بايد با پزشك خود مشورت كنيد.وقتي كمردردتان بهتر شد، بايد به شيوه صحيح وضعيت خود توجه داشته باشيد تا از برگشت مجدد آن جلوگيري كنيد.بياموزيد كه چگونه اجسام را به طور صحيح بلند كنيد. ورزش منظم انجام دهيد و با كشش عضلات پشت، به نخاع كمرتان فشار وارد نشود و انعطاف‌پذير شود.

پزشک چه باید بکند؟

اگر به خاطر درد شديد و دائم در كمر به پزشك مراجعه كرديد، او يكسري معاينه‌هاي فيزيكي را براي بررسي وضعيت شما، ميزان حركت در نخاع و احتمالاً حساسيت‌هاي ناحيه‌اي انجام خواهد داد. رفلكش‌هاي شما، كشش عضلات مختلف پا و حساسيت در پاها و همچنين ممكن است جهت جستجوي فشارهاي احتمالي روي اعصاب نخاعي و يا طناب نخاعي مورد آزمايش قرار بگيرند.معاينه ركتال و يا لگن ممكن است لازم باشد اگر علائمي كه داريد مربوط به سيستم تناسلي زنان و يا روده‌ها باشد. ممكن است آزمايشات خوني مختلف و عكس راديوگرافي جهت جستجوي علل‌هاي زمينه‌اي درد مثل التهاب مفاصل و يا سرطان استخوان انجام شود. اگر مدركي دال بر فشار روي طناب نخاعي و يا اعصاب نخاعي باشد، MRI و يا CT اسكن براي بررسي موارد غيرطبيعي و ديسك‌ها و افتادگي و درمان‌هاي بيشتر صورت مي‌گيرد. اگر يك علت زمينه اي جدي براي كمردرد وجود دارد، پزشك به شما پيشنهاد مي‌كند كه از داروهاي از بين برنده درد استفاده كنيد. ممكن است فيزيوتراپي براي حركت دادن بخش‌هايي كه از كار افتاده و مفاصل دردناك بين مهره‌ها انجام شود. در بعضي موارد، از يك تركيب بي‌حس‌كننده موضعي همراه با كورتيكواستروئيد استفاده مي‌شود كه به طور مستقيم به داخل سطحي كه دچار حساسيت شده تزريق مي‌شود.

پيش‌آگهي بيماري چيست؟

بسياري از موارد كمردرد بدون درمان برطرف مي‌شود اما مشكلات بايد درمان شوند. اصلاح وضعيت بدن و آموختن روش‌هاي بلند كردن اجسام خطرات را كاهش مي‌دهد. در تعداد كمي از افراد، درد ناحيه كمر طولاني‌ مدت شده و موجب غيبت از كار و فعاليت‌هاي اجتماعي شده و ممكن است منجر به افسردگي شود. درمان مؤثر درد در اين موارد ضروري است و ادامه دادن فعاليت‌هاي فيزيكي، ناتواني را كاهش مي‌دهد. افرادي كه دچار افسردگي مي‌شوند با داروهاي ضدافسردگي درمان خواهند شد.

پوزيشن صحيح بدن

براي ترك عادت بد نشستن بايد از روش ايستادن و نشستن صحيح، حركت و حتي خوابيدن آگاه باشيد.

بلند كردن يك جسم

هنگام بلند كردن يك وسيله، و يا كشيدن يك جسم سنگين، وسيله را به بدن خود نزديك كنيد. در اين صورت مي‌توانيد از همه قدرت خود را براي حركت دادن آن استفاده كنيد. براي بلند كردن يك وسيله، آن را از لبه‌هاي ته وسيله را گرفتن استفاده کنید بنابراين شما مي‌توانيد همه وزن آن جسم را تحمل كنيد و تعادل بدن خود را بدون هيچ فشاري به نخاع خود حفظ كنيد.